بیمه شخص ثالث چیست و چه کاربردی دارد؟
بیمه شخص ثالث یکی از انواع بیمه‌های اجباری برای وسایل نقلیه محسوب می‌شود که خسارات جانی و مالی وارده به افراد دیگر (به‌جز راننده مقصر) را جبران می‌کند. مطابق قوانین کشور، تمامی خودروها موظف به تهیه این بیمه‌نامه هستند و نداشتن آن می‌تواند پیامدهای سنگینی برای مالک خودرو به همراه داشته باشد.
در این بیمه‌نامه، «شخص ثالث» به تمامی افرادی گفته می‌شود که در جریان یک حادثه رانندگی دچار خسارت جانی یا مالی شده‌اند. البته راننده‌ای که در وقوع حادثه مقصر شناخته شود، مشمول پوشش شخص ثالث نمی‌شود. برای جبران آسیب‌های جانی وارده به راننده مقصر، بیمه حوادث راننده در کنار بیمه شخص ثالث ارائه می‌شود.
باید توجه داشت که بیمه حوادث راننده صرفاً خسارات جانی مانند فوت، نقص عضو و هزینه‌های درمانی راننده مقصر را پوشش می‌دهد و شامل خسارات مالی وارد شده به خودرو نمی‌شود.
چه خساراتی تحت پوشش بیمه شخص ثالث قرار می‌گیرد؟
پوشش‌های بیمه شخص ثالث در دو بخش جانی و مالی تعریف می‌شوند:
- پوشش جانی: شامل پرداخت غرامت فوت، هزینه‌های پزشکی و خسارات مربوط به نقص عضو افراد آسیب‌دیده در حادثه رانندگی می‌شود.
- پوشش مالی: جبران خسارت‌های مالی وارده به اموال اشخاص دیگر، به‌جز راننده مقصر، را در بر می‌گیرد.
حداکثر تعهد بیمه در بخش خسارت‌های جانی برابر با مبلغ دیه در ماه حرام است که هر ساله توسط بیمه مرکزی اعلام می‌شود. در بخش مالی نیز سقف پوشش شرکت‌های بیمه متفاوت است، اما حداقل میزان تعیین‌شده توسط بیمه مرکزی در سال 1400، 16 میلیون تومان بوده و در برخی موارد تا 320 میلیون تومان نیز افزایش می‌یابد.
مبلغ دیه و ماه‌های حرام
هر سال بیمه مرکزی میزان دیه کامل را اعلام می‌کند. برای مثال، در سال 1400 دیه در ماه‌های عادی 480 میلیون تومان و در ماه‌های حرام 640 میلیون تومان تعیین شد. سقف تعهد بیمه شخص ثالث در بخش جانی برابر با دیه ماه حرام است، درحالی‌که خسارت جانی راننده مقصر بر اساس دیه ماه عادی پرداخت می‌شود.
ماه‌های محرم، رجب، ذی‌القعده و ذی‌الحجه به‌عنوان ماه‌های حرام در نظر گرفته می‌شوند.
چگونه قیمت بیمه شخص ثالث محاسبه می‌شود؟
عوامل مختلفی در تعیین قیمت نهایی بیمه شخص ثالث نقش دارند که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
- حق بیمه پایه: بیمه مرکزی هر سال حداقل و حداکثر مبلغ حق بیمه را بر اساس میزان دیه همان سال مشخص و به شرکت‌های بیمه اعلام می‌کند.
- تخفیف عدم خسارت: درصورتی‌که بیمه‌گذار طی چند سال از بیمه خود استفاده نکند، مشمول تخفیف‌های عدم خسارت می‌شود. طبق قانون جدید، این تخفیف‌ها به‌جای ۸ سال، در بازه ۱۵ ساله محاسبه می‌شوند و در صورت وقوع حادثه، به‌صورت پلکانی کاهش می‌یابند.
- جریمه دیرکرد: اگر تمدید بیمه‌نامه با تأخیر انجام شود، جریمه دیرکرد به‌صورت روزانه محاسبه شده و به مبلغ بیمه اضافه خواهد شد. این جریمه بر اساس تعداد سیلندر خودرو تعیین می‌شود و حداکثر تا سقف یک سال قابل محاسبه است.
- کاربری خودرو: نوع کاربری وسیله نقلیه در تعیین حق بیمه مؤثر است. خودروهایی که ریسک بیشتری دارند، مانند تاکسی‌ها، آمبولانس‌ها و خودروهای باربری، معمولاً حق بیمه بالاتری پرداخت می‌کنند. برای مثال، تاکسی‌های درون‌شهری 10 درصد و تاکسی‌های بین‌شهری 20 درصد بیشتر از خودروهای شخصی حق بیمه پرداخت می‌کنند.
- میزان پوشش مالی: حداقل پوشش مالی بیمه ثالث در سال 1400 برابر با 16 میلیون تومان تعیین شده، اما بیمه‌گذاران می‌توانند با پرداخت هزینه اضافی، سقف پوشش را افزایش دهند.
- تخفیف شرکت‌های بیمه: برخی شرکت‌ها به‌منظور جذب مشتری، تخفیف‌های خاصی ارائه می‌دهند، اما مبلغ نهایی نباید از حداقل تعیین‌شده توسط بیمه مرکزی کمتر باشد.
- مدت اعتبار بیمه‌نامه: بیمه شخص ثالث می‌تواند به‌صورت کوتاه‌مدت یا سالانه خریداری شود. بااین‌حال، بیمه‌های یک‌ساله به‌صرفه‌تر هستند، چرا که بیمه‌های کوتاه‌مدت معمولاً گران‌تر محاسبه می‌شوند.
- سن خودرو: خودروهایی که بیش از ۱۵ سال از عمرشان می‌گذرد، مشمول ضریب کهنگی شده و به ازای هر سال، ۲ درصد به مبلغ بیمه‌نامه آن‌ها اضافه می‌شود. این افزایش حداکثر تا ۲۰ درصد محاسبه خواهد شد.
نکات مهم درباره بیمه شخص ثالث
- بیمه‌نامه شخص ثالث از ساعت ۲۴ روز خرید فعال می‌شود.
- در قانون جدید، با وقوع یک خسارت، تمام تخفیف‌های عدم خسارت از بین نمی‌رود و کاهش آن به‌صورت پلکانی انجام می‌شود.
- سقف خسارت‌های جانی مطابق با مبلغ دیه در ماه‌های حرام تعیین می‌شود.
- شرکت‌های بیمه مختلف ممکن است شرایط و تخفیف‌های متفاوتی برای بیمه‌گذاران در نظر بگیرند.
با توجه به اجباری بودن بیمه شخص ثالث و تأثیر مستقیم آن بر جبران خسارات رانندگی، انتخاب یک بیمه‌نامه مناسب با پوشش کافی و شرایط مطلوب اهمیت زیادی دارد.